برگزاری نخستین دور مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط (۲۳ فروردین)، هر چند به گمانه‌زنی‌ها در مورد شیوه و نتیجه برگزاری دور اول گفت‌وگوها پایان داد، ولی اعلام تفاهم دو طرف در این نشست بر سر تداوم مذاکرات در هفته‌های پیش رو، همچنان بازار تحلیل و پیش‌بینی‌ها را در خصوص نتایج این روند داغ نگه داشته است.

ترامپ خود اولین نفری بود که در دیدار با نتانیاهو از شروع مذاکرات خبر داد و در کاخ سفید به نوعی حتی نخست وزیر اسرائیل را هم غافلگیر کرد تا نشان دهد قصد دارد به شخصه در میانه میدان تحولات تاثیرگذار جهانی خودنمایی کند

حالا قرار است رم در ۳۰فروردین‌ماه میزبان دور دوم این گفت‌وگوها باشد که در آن عمانی‌ها همچنان تبادل شفاهی و کتبی پیام‌ها را میان هیات‌های ایرانی و آمریکایی بر عهده دارند.

در شرایطی که طی روزهای گذشته گمانه‌زنی‌های متعددی درباره نتایج مذاکرات صورت گرفته، برخی ناظران و تحلیلگران هم محور بررسی‌ و توجه خود را روی شخص ترامپ و مواضع و تحرکات وی در مواجهه با تهران قرار داده‌اند.

با توجه به اینکه هفته گذشته، ترامپ خود اولین نفری بود که در دیدار با «بنیامین نتانیاهو» از شروع مذاکرات خبر داد و در کاخ سفید به نوعی حتی نخست وزیر اسرائیل را هم غافلگیر کرد، بار دیگر نشان داد که رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا قصد دارد به شخصه در میانه میدان تحولات تاثیرگذار جهانی خودنمایی کند.

از دید برخی تحلیلگران، رئیس‌جمهوری آمریکا از طریق تحرکات و در مجموع مواضع اعلانی در قبال جمهوری اسلامی ایران اهدافی چندگانه را دنبال می‌کند؛ نخست به دنبال نمایش چهره‌ای صلح‌طلب و در عین حال قاطع و عملگرا است تا خود را در افکار عمومی جهان به عنوان موثرترین بازیگر برقراری صلح و امنیت قلمداد کند.

هدف دوم وی ناظر بر تحقق یا نشان دادن تحقق وعده‌های انتخاباتی است که به طرفدارانش گفته بود بدون درگیری کشورش در جنگ و منازعات پرهزینه، آمریکا را به جایگاه واقعی‌اش باز خواهد گرداند و در عین حال تهدیدات امنیتی پیش روی آمریکا، متحدان واشنگتن و در کل جهان را برطرف خواهد کرد.

در وهله سوم نیز از نگاه بسیاری وی بارها تلاش کرده با انداختن توپ مذاکره به زمین ایران، فشار را بر تهران افزایش دهد چون با توجه به وجود مطالبه رفع تحریم‌ها و پایان تهدیدها از طریق دیپلماسی که در جامعه ایرانی به چشم می‌آید، چنین برآوردی در کاخ سفید شکل گرفته که نشان دادن مصالحه‌جویی می‌تواند نخبگان سیاسی و تصمیم‌سازان در تهران را با توجه به این مطالبه به سمت میز مذاکره سوق دهد.

نکته قابل تامل اینکه ترامپ در موضع‌گیری‌هایش چه در دوره نخست ریاست جمهوری، چه در مبارزات انتخاباتی و چه پس از راهیابی مجدد به کاخ سفید بیش از هر کس دیگری در «تهدیدنمایی از ایران» در جامعه آمریکا و پیش روی افکار عمومی جهان نقش داشته است.

با توجه به این وضعیت برخی تحلیلگران می‌گویند ترامپ از طریق همسویی با تهدیدنمایی ایران برای امنیت منطقه و جهان که سردمدار آن صهیونیست‌ها بوده‌اند، خواسته احتمال «هسته‌ای شدن ایران» را به عنوان «یک مساله جدی» برای آمریکا و جهان قلمداد کند و در ادامه خود را به عنوان «حلال مساله» نشان دهد که توانسته صلح را برای همگان حتی صهیونیست‌ها به ارمغان بیاورد.

می‌توان مواضع ترامپ و فراز و فرودهای آن در قبال ایران را در راستای هدف نهایی وی برای تصویرگری بزرگ‌ترین بانی صلح و امنیت جهانی مورد توجه قرار داد

در این زمینه برخی به تمایل شدید ترامپ برای دستیابی به جایزه صلح نوبل اشاره می‌کنند. از این منظر، ترامپ که بارها خود را با «باراک اوباما» مقایسه کرده و اخیرا هم اظهارداشته دوست دارد برای دور سوم ریاست‌جمهوری اوباما رقیبش باشد در مقایسه با رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا یک امتیاز کم دارد که همان جایزه صلح نوبل است.

با توجه به جمیع این جهات می‌توان مواضع ترامپ و فراز و فرودهای آن در قبال ایران را در راستای هدف نهایی وی برای تصویرگری بزرگترین بانی صلح و امنیت جهانی مورد توجه قرار داد. به همین خاطر گفته می‌شود که با توجه به این تمایلات و خواسته ترامپ، می‌توان به شکل بهینه و هوشمندانه‌ای سناریویی را برای مذاکرات و در مجموع مناسبات ایران با آمریکا در دوره ترامپ طراحی کرد.

در ادامه فراز و فرودهای مواضع ترامپ در قبال ایران را که از یک سو به دنبال مساله‌نمایی از ایران و همزمان چاره‌جویی برای این مساله است مورد توجه قرار داد:

مبارزات انتخاباتی: اگر من بودم در منطقه جنگ نمی‌شد!

ترامپ در مناظره انتخاباتی با «جو بایدن» در تیرماه ۱۴۰۳، رئیس‌جمهوری دموکرات آمریکا را به انفعال در برابر ایران متهم کرد و مدعی شد: در دوران من، ایران ورشکسته بود. پولی نداشت که به تروریسم بدهد و نمی‌توانستند به حماس پول بدهند. اگر من رئیس جمهور آمریکا بودم، هرگز حماس به اسرائیل حمله نمی‌کرد.

از دید برخی ناظران، ترامپ با شخصیت تجارت‌پیشه و بازاری، ویژگی‌هایی چون «پرگویی» دارد که از خصایص شخصیتی او است و بیش از اظهاراتش باید نحوه عمل وی را مورد توجه و تمرکز قرار داد

در جریان انتخابات ریاست جمهوری: نمی‌خواهم به ایران صدمه بزنم، فقط نباید سلاح هسته‌ای داشته باشند

ترامپ میانه آبان پارسال و پس از به صندوق انداختن رای خود با بیان این که «بسیار مطمئن است در انتخابات پیروز خواهد شد» اظهار داشت: نمی‌خواهم به ایران صدمه بزنم اما آنها نمی توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند.

امضای یادداشت ریاست جمهوری برای دور جدید «فشار حداکثری» و درخواست گفت‌وگو با پزشکیان

ترامپ چهارم فوریه ۲۰۲۵ (برابر با ۱۶ بهمن ماه ۱۴۰۳) با امضای یادداشتی برای تداوم سیاست فشار حداکثری اعلام کرد که آماده گفت‌وگو با رئیس جمهوری ایران است.

وی که پس از این اقدام، بلافاصله با نخست وزیر اسرائیل دیدار کرد، ضمن تمجید از ملت ایران و اینکه به دنبال یافتن راهی برای توافق با تهران است تصریح داشت: ما نمی‌خواهیم سخت‌گیری زیادی بر ایران اعمال کنیم اما نباید اجازه دهیم ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد.

تهدید به بمباران ایران

رئیس جمهوری آمریکا در مصاحبه‌ای که بهمن‌ماه پارسال با شبکه خبری «فاکس نیوز» داشت بار دیگر خواهان توافق هسته‌ای با ایران شد و گفت: دوست دارم بدون بمباران با ایران توافق کنم.

اعلام ارسال نامه به ایران

رئیس‌جمهوری آمریکا روز سه‌شنبه ۵ فروردین با طرح ادعاهایی درباره حمایت ایران از انصارالله یمن گفت: نامه‌ای به ایران فرستادیم، آنها به شکلی یا شکل دیگر با ما به زودی صحبت خواهند کرد. ما به تهران پیام دادیم که حمایتش از حوثی‌ها نمی‌تواند ادامه یابد.

اعلام «مذاکره مستقیم» با ایران

بنا بر اعلام ترامپ در دوشنبه (۱۸ فروردین) «ما روز شنبه ملاقاتی بسیار بزرگ و بصورت مستقیم با آنها (نمایندگان ایران) خواهیم داشت. بعضی‌ها می‌گویند که مذاکرات از طریق واسطه و با شراکت کشورهای دیگر خواهد بود. خیر، ما با آنها مستقیما در تماس هستیم. شاید بتوانیم به توافق برسیم که برای ایران توافق خیلی خوبی خواهد بود، ولی فعلا قرار است روز شنبه در سطحی بسیار بالا با آن‌ها ملاقات کنیم و ببینیم چه پیش می‌آید.

نمی‌توان ویژگی «صحنه‌دوستی» رئیس‌جمهوری آمریکا در زمینه تصمیم‌سازی‌هایش در کاخ سفید به خصوص در عرصه جهانی را نادیده گرفت

تهدید در آستانه مذاکرات

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در آستانه گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان بار دیگر با تکرار ادعاها و تهدیدات خود در راستای سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت: با ایران، اگر نیاز به اقدام نظامی باشد، ما اقدام نظامی خواهیم کرد. اسرائیل قطعا در این موضوع بسیار درگیر خواهد بود. آنها رهبر این کار خواهند بود، اما هیچ‌کس ما را رهبری نمی‌کند؛ ما هر کاری که بخواهیم می‌کنیم.

اعلام نظر مثبت در مورد روند مذاکرات مسقط

رئیس‌جمهوری آمریکا یکشنبه ۲۴ فروردین در نخستین اظهار نظر پس از نخستین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان تهران – واشنگتن در مسقط عمان اعلام کرد: گفت‌وگوها با ایران خوب پیش می‌رود.

جمع‌بندی

بررسی مواضع ترامپ در خصوص مناسبات تهران- واشنگتن در دوره دوم ریاست جمهوری او، از وجود همزمان دو مولفه هراس‌افکنی و نمایش صلح‌طلبی حکایت دارد. تصویرسازی از آینده‌ای امیدوارکننده یا برخورد نظامی و به عبارتی دوگانه توافق یا بمباران در مواضع اعلانی رئیس‌جمهوری آمریکا قابل ردیابی است.

البته از دید برخی ناظران، ترامپ با شخصیت تجارت‌پیشه و بازاری، ویژگی‌هایی چون «پرگویی» دارد که از خصایص شخصیتی او است و بیش از اظهاراتش باید نحوه عمل وی را مورد توجه و تمرکز قرار داد.

با این حال و همچنان که اشاره شد نمی‌توان ویژگی «صحنه‌دوستی» رئیس‌جمهوری آمریکا در زمینه تصمیم‌سازی‌هایش در کاخ سفید به خصوص در عرصه جهانی را نادیده گرفت.

در مجموع نگاهی به اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا نشان می‌دهد وی در عمل تلاش کرده توازن میان به اصطلاح «چماق و هویج» را حفظ کند.

او از سویی با گسیل تجهیزات نظامی پیشرفته به منطقه و وضع تحریم‌های جدید علیه ایران، چهره‌ای تقابلی به نمایش گذاشته و از سویی دیگر با تکرار مذاکره‌طلبی و مصالحه‌جویی، همچنین بیان اظهاراتی مبتنی بر توانمندی‌ و ظرفیت‌های ایران و تکرار کلیدواژه مربوط به رفاه ایرانیان، سویه‌های دیپلماسی را در روابط دو کشور همراه با مولفه‌های عملیات روانی و اثرگذاری بر افکار عمومی پیش می‌برد.