روسیه چگونه بازار رمزدارایی‌ها را مدیریت کرد؟

گروه جامعه ایرنا – استفاده از رمز ارز از پدیده‌های نوظهور اقتصادی‌ در سال‌های اخیر است و حتی برخی از آن به‌عنوان راهی جایگزین برای تبادلات پولی به شیوه رایج در آینده نزدیک یاد کرده‌اند؛ این پدیده اقتصادی گرچه در ایران نوپاست اما از سال ۲۰۰۹ میلادی که بیت کوین به عنوان نخستین ارز دیجیتال رونمایی شد و بستری برای ظهور ارزهای دیگر در جهان فراهم آمد، این بازار به قدری گسترده شده که خود به یک بازار مالی نوپدید با گردش مالی تبدیل شده است؛ به طوری که اکنون هزاران ارز دیجیتال مختلف در این بازار مجازی وجود دارد.

اخیرا رئیس قوه قضاییه با توجه به انبوه شاکیان در پرونده‌های مربوط به حوزه رمزارزها نسبت به تبعات این موضوع هشدار داده است و از آنجایی که همچنان در حوزه اقتصاد دیجیتال و رمزارزها در ایران خلأهای قانونی وجود دارد، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در مطالعه تطبیقی «چگونگی مواجهه کشورها با رمزدارایی‌ها» را مورد بررسی قرار داده و رویکرد هشت کشور (چین، روسیه، امارات، آمریکا، انگلیس، قطر، کانادا و هند) را بررسی کرده است که برخی با رویکردی سختگیرانه سعی در ممنوعیت همه و یا بخشی از فعالیت‌های مرتبط با این حوزه داشته‌اند، برخی با رویکردی محتاطانه و با وضع مقررات در بررسی بیشتر و ارزیابی نتایج وضع مقررات قدم نهاده‌اند و برخی نیز با نگاهی خوشبینانه و در برخی موارد با وضع قوانین، همه و یا بخشی از فعالیت‌های مرتبط با این حوزه را به رسمیت شناخته‌اند.

پیش از این، ایرنا در گزارشی به بخشی از یافته‌های این پژوهش و مدیریت اقتصاد چین در زمینه رمزدارایی‌ها پرداخت و در گزارش حاضر نحوه مدیریت روسیه در حوزه اقتصاد دیجیتال و رمزدارایی‌ها تشریح شده است.

روسیه جزء اقتصادهایی با بیشترین تعداد بازدیدها از وب‌سایت‌های اصلی تبادل رمزدارایی‌ها است.

گزارش ثبات مالی جهانی صندوق بین‌المللی‌پول، در طول دوره اکتبر ســال۲۰۲۰ تا ژوئن ســال ۲۰۲۱ حاکی از آن است که روسیه جزء اقتصادهایی با بیشترین تعداد بازدیدها از وب‌سایت‌های اصلی تبادل رمزدارایی‌ها مانند بایننس، هوبی، بیت هامب، وبیتفینیکس بوده است. بر این اساس، طبق برآوردهای بانک مرکزی فدراسیون روسیه سهم کاربران روسی در صرافی‌های مختلف رمزدارایی‌ها از هفت درصد تا ۱۴.۵ درصد متغیر است.

نتایج یک مطالعه انجام شده توسط بانک مرکزی فدراسیون روسیه درباره رفتار سرمایه‌گذاران مبتدی در سال ۲۰۲۱ هم نشان داده است که رمزدارایی‌ها در روسیه مشابه برخی کشورها همچون انگلیس؛ رتبه دوم را به عنوان رایج‌ترین سرمایه‌گذاری بعد از سهام به خود اختصاص داده است.

درآگوست سال، ۲۰۲۱ روسیه در بحث استخراج بیت کوین، با احتساب ۱۱.۲۳ درصد قدرت محاسباتی شبکه بیت‌کوین در رتبه سوم جهان قرارگرفت. این وضعیت پس از آنکه چین ممنوعیت استخراج رمزدارایی‌ها و فروش تجهیزات لازم برای استخراج به کشورهای دیگر را اعمال کرد، به شدت تغییر کرد.

در تابستان ســال ۲۰۲۱، بانک مرکزی روسیه پیمایشی از مؤسســات اعتباری و کارورهای سیســتم‌های پرداخت انجام داد و در آن از پاسخ‌دهندگان خواست تا اطلاعاتی در مورد فعالیت خود در ارتباط با رمزدارایی‌ها و ارزیابی‌ ریسک‌های استفاده از آنها برای عملکرد بخش بانکداری، سیستم‌های پرداخت و ثبات سیســتم مالی ارائه دهند. باتوجه به پاسخ‌های گردآوری شده، تراکنش‌های رمزدارایی‌های کاربران روسی در مجموع چیزی حدود پنج میلیارد دلار در سال (حدود۳۵۰میلیارد روبل) است.

مطابق نظرسنجی، سوداگری، سرمایه‌گذاری، دور زدن الزامات تامین مالی تروریسم و مبارزه با پولشویی و انتقال پول فرامرزی دلایل اصلی استقبال اشخاص حقیقی و حقوقی روسی از رمزدارایی‌ها است.

در سال۲۰۲۰، رئیس جمهور روسیه قانون دارایی‌های مالی دیجیتال، پول دیجیتال و اصلاحات برخی قوانین روسیه ‌را امضاکرد. این قانون، روابط ناشی از انتشار، ثبت و گردش دارایی‌های مالی دیجیتال و روابط مرتبط با گردش پول دیجیتال را مقررات‌گذاری می‌کند و از تاریخ یکم ژانویه سال۲۰۲۱ لازم الاجرا شده است.

نسخه ابتدایی این قانون در تاریخ ۲۲ مه سال ۲۰۱۸ در مجلس دوما قرائت شد و پس از دو سال و اندی بررسی در تابستان سال۲۰۲۰ به امضای رئیس جمهور روسیه رسید. این قانون اجازه خریدوفروش دارایی‌های مالی دیجیتال و تبادل دارایی‌های مالی دیجیتال را مطابق با قوانین خارجی صادر کرده است همچنین هیچ محدودیتی در قانون در رابطه با افرادی که می‌توانند دارایی‌های مالی دیجیتال را خریداری کنند، وجود ندارد. با این حال، این قانون به طور خاص این حق را به بانک مرکزی روسیه می‌دهد تا معیارهای خاصی‌ را در این خصوص تنظیم کند هرچند که مقامات روسیه از جمله بانک مرکزی و وزارت دارایی نگرانی‌های متعددی را در مورد استفاده از چنین جایگزین‌های پولی رمزدارایی مطرح کرده‌اند که می‌تواند منجر به تسهیل پولشویی و تأمین مالی تروریسم شود.

طبق پیش‌نویس قانونی مجلس سفلی روسیه، استخراج رمزدارایی ها در روسیه مجاز است. این پیش‌نویس محدودیت‌هایی برای استفاده از برق در نظر گرفته است و با هدف خارج کردن صنعت استخراج رمزدارایی‌ها از بخش خاکستری اقتصاد روسیه تدوین شده است.

همچنین نرخ مالیات بر درآمد حاصل از فروش رمزدارایی‌ها در روسیه اکنون مطابق استاندارد برای دیگر دارایی‌ها ۲۰ درصد است اما طبق پیش‌نویس مجلس دوما، این نرخ برای شهر وندان روسی به ۱۳ درصد و برای شهروندان غیرروسی به ۱۵ درصد کاهش خواهد یافت.

با توجه به گزارش بانک مرکزی فدراسیون روسیه، استفاده گسترده‌تر از رمزدارایی‌ها، ریسک‌های قابل توجهی را برای جایگاه پول حاکمیتی، بازارهای مالی و تهدیدات زیست محیطی ایجاد می‌کند و از آنجا که هیچ محدودیتی وجود ندارد، افزایش بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه و مشارکت گسترده بانک‌ها و دیگر موسسات مالی در بازار رمزدارایی‌ها ممکن است ریسک‌های ذاتی این فعالیت را تشدید کند و تهدیدهای نظام‌مند را به وجود آورد.

از نقطه نظر بانک مرکزی روسیه، ریسک تهدید رفاه شهروندان، ریسک تهدید ثبات مالی، ریسک گسترش فعالیت‌های غیرقانونی و ریسک زیست محیطی و بازارهای مربوطه چهار تهدید اصلی در ارتباط با رواج رمزدارایی‌ها برای این کشور محسوب می‌شود.

در تاریخ ۱۳ اکتبر سال ۲۰۲۰، بانک مرکزی روسیه برنامه‌های خود را برای اجرای آزمایشی واحد پول دیجیتال بانک مرکزی‌ با تعداد محدودی از شرکت‌کنندگان اعلام کرد. باتوجه به گزارش بانک مرکزی روسیه، واحد پول دیجیتال شبیه به پرداخت‌های نقدی و غیرنقدی پول دیجیتال بانک مرکزی سه عملکرد ابزار پرداخت، اندازه‌گیری ارزش و ذخیره ارزش خواهدداشت که هر سه شکل روبل روسی معادل و قابل تعویض خواهند بود. یک واحد اسکناس روبل، معادل یک واحد سپرده روبل و معادل یک واحد روبل دیجیتال بانک مرکزی خواهد بود.

پول دیجیتال بانک مرکزی، تعهد بانک مرکزی روسیه است که از طریق فناوری‌های دفترکل توزیع شده موجودیت می‌یابد. کیف پول روبل دیجیتال می‌تواند برای پرداخت کالاها وخدمات در فروشگاه‌های روســی که در آنها پایانه‌های پرداخت برای پذیرش عملیات پرداخت به وسیله روبل دیجیتال پیکربندی شده‌اند، مورد استفاده قرار گیرد.

بانک روسیه در آخرین به‌روزرسانی سیاست پولی خود، نشان داد که درصدد طراحی پول دیجیتال بانک مرکزی هدفمنداست، به این معنا که برخی از روبل‌های دیجیتال می‌توانند صرفا برای پرداخت برخی کالاها یا خدمات خاص طراحی شوند.

انگیزه اصلی برای ایجاد پول دیجیتال بانک مرکزی روسیه، کاهش هزینه‌های معاملاتی و حجم بار کاری بر بانک‌ها، افزایش پرداخت‌های فرامرزی و همچنین کاهش وابستگی به دلار و عدم قرارگرفتن در معرض تحریم‌ها است. بانک مرکزی قصد دارد از پول دیجیتال بانک مرکزی، در میان مناطق دورافتاده و کم جمعیت که دسترسی به زیرساخت‌های مالی در آنها محدود است، استفاده کند. این امر منجربه افزایش پوشش چتر خدمات مالی می‌شود.

بانک روسیه در آخرین به‌روزرسانی سیاست پولی خود، نشان داد که درصدد طراحی پول دیجیتال بانک مرکزی هدفمنداست، به این معنا که برخی از روبل‌های دیجیتال می‌توانند صرفا برای پرداخت برخی کالاها یا خدمات خاص طراحی شوند. این فناوری‌ هدفمند که به آن پول دیجیتال بانک مرکزی رنگی نیز می‌گویند، کارایی هزینه‌های عمومی را افزایش می‌دهد. کالاهای عمومی و قراردادهای دولتی به طور خاص به عنوان زمینه‌هایی که می‌توانند از این فناوری بهره‌مند شوند، ذکر شده است.

در جدول زیر مهمترین اقدامات روسیه در حوزه‌ه رمزدارایی‌ها آمده است.