شاید خیالمان راحت باشد که فرزندمان در اتاق کوچک خود درس می‌خواند، مطالعه و استراحت می‌کند یا سرش در گوشی است؛ همین که کنارم است و به قول قدیمی‌ها با دوستان ناباب نمی‌چرخد و به فلان کافه و رستوران نمی‌رود؛ خیالمان راحت است اما باید از همین نزدیک بودن‌ها و سکوت‌ها هم ترسید زیرا چه بسیار نوجوان و جوانانی در همین اتاق‌های ۲۰ متری آپارتمان‌ها و در کنار خانواده‌های مهربان و دلسوز خود، درگیر مواد مخدر شدند؛ آن هم در دنیایی که شکل مواد مخدر چنان فریبنده شده که منِ مادر یا پدر هرگز فکرش را نمی‌کردیم که فلان پاک‌کن، دستمال یا آدامسی که داخل کیف فرزندمان یا روی میزش بوده، همان مواد مخدرهای امروزی است.

شنیدن و خواندن چنین حرف‌هایی ترسناک است از اینکه تصور کنی نوجوان کمتر از ۱۵ ساله‌ات یا جوانت به درد مواد مخدر دچار شده اما گاهی، ترس لازم است تا آگاه شوی زیرا آگاهی قدرت می‌آورد و قدرت امید به آینده. اینکه نهراسی و با آگاهی قدم‌برداری و در کنار فرزندت باشی در دنیای پیچیده و فریبنده امروزی.
لازمه زیست در دنیای کنونی، افزایش دانش و آگاهی است اینکه بدانی مواد مخدر چه شکل و شمایلی دارد، شکل، اندازه، مزه، بو و عوارض آن‌ها چیست؟ براین اساس پژوهشگر ایرنا با «مهدی خشنود» کارشناس آنالیز آزمایشگاه مرجع مواد مخدر فراجا به گفت‌وگو نشست تا به مخاطبان، آموزش‌هایی درخصوص شناخت انواع مواد مخدر ارائه دهد.

خشنود با ارائه توضیحات علمی درباره انواع مواد مخدر صنعتی و عوارض وحشتناک آن‌ها هشدار می‌دهد که مواد مخدر جدید مانند شیشه، گل، قرص‌های روان‌گردان و دستمال‌های آغشته به مواد توهم‌زا، سیستم عصبی را هدف قرار می‌دهند و در برخی موارد حتی یک‌بار مصرف، می‌تواند به اعتیاد یا مرگ منجر شود. وی همچنین با نمایش اسلایدهایی از عوارض مصرف این مواد، تصاویری هولناک از تخریب دندان‌ها، عفونت‌های پوستی و تغییرات ظاهری مصرف‌کنندگان پس از چند سال را نشان می‌دهد.

وی با یادآوری فعالیت آزمایشگاه آنالیز مواد مخدر در ۳۲ استان کشور، می‌گوید: آزمایشگاهی در تهران به نام آزمایشگاه مرجع پلیس مبارزه با موادمخدر فعال است؛ چنانچه استان‌ها از آزمایش ماده مخدری به نتیجه نرسند آن نمونه را برای این آزمایشگاه مرجع ارسال می‌کنند تا به کمک دستگاه‌های پیشرفته در آزمایشگاه، آنالیز انجام شود و در نهایت نتایج به مراجع قضایی ارسال می‌شود. اهمیت وجود این آزمایشگاه‌ها در این است که با جان انسان‌ها در ارتباط هستیم، یک پاسخ اشتباه می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد.

خشنود با بیان این مقدمه، ادامه می‌دهد: اعتیاد وابستگی جسمی و روانی یک شخص به مواد مخدر است؛ وابستگی به این معنا که اثرات «سایکولوژیکال» روی مغز انسان به لحاظ شناختی و رفتاری صورت می‌گیرد؛ یک سیستمی داخل مغز وجود دارد به نام سیستم اعصاب مرکزی که هر کدام از مواد مخدر روی یکی از گیرنده‌های مغز اعم از «سروتونین، نوراپی‌نفرین و دوپامین» تاثیر می‌گذارد و آنها را درگیر می‌کند. مواد مخدر براساس منشا و تاثیرات فیزیولوژیکی تقسیم‌بندی می‌شوند. براساس منشا، مواد مخدر طبیعی (تریاک)، نیمه سنتزی یا نیمه صنعتی(هروئین) و صنعتی و سنتزی (آمفتامین‌ها و متامفتامین و همه مشتقاتش) است.

دسته‌بندی مواد مخدر براساس تاثیرات فیزیولوژیکی نیز شامل مواد مخدر سستی‌زا، محرک‌ها و توهم‌زاست؛ براساس این تعریف، سستی‌زا سبب سست‌شدن سلسله اعصاب مرکزی می‌شود؛ محرک‌ها که همان خانواده آمفتامین‌ها هستند مانند «اکس»، باعث تحریک سلسله اعصاب مرکزی شده و گیرنده دوپامین تحریک‌شده و بیشتر از حد معمول ترشح می‌شود؛ براین اساس مصرف‌کننده خستگی‌ناپذیر می‌شود. توهم‌زاها مانند «گل و ماری‌جوانا» که الان متاسفانه مصرف آن در پارک‌ها بین دختران و پسران زیاد شده، از دسته توهم‌زاهاست که هر یک از این مواد مخدر خطرناک و به شدت اعتیادآور است.

تریاک و بریدن از خانواده
نخستین سستی‌زا، تریاک است که از گیاهی به نام خشخاش به دست می‌آید؛ بالای گرز آن آلکالوئیدهای مختلفی بیرون می‌آید که اسم آن‌ها برای شما آشناست مثل تبائین، نوسکاپین، پاپاورین و مورفین.

تریاک‌هایی که اکنون دست مصرف‌کننده می‌رسد دیگر تریاک نیست و برای اینکه حجمش بیشتر شود با قره قروت، استامینوفن و کافئین مخلوط می‌شود. با این حال همان مقدار جزئی تریاک اثر خودش را می‌گذارد و نمی‌توان گفت همان مقدار کم بی‌تاثیر است. فرد با مصرف همین مواد ناخالص گرفتار اعتیاد می‌شود؛ برای همین است که داروخانه‌ها به‌راحتی به مردم مورفین نمی‌دهند. کسی که تریاک مصرف می‌کند چند روز اول، بدن درد به سراغش می‌آید؛ کم‌کم وابستگی ایجادشده و فرد درگیر تریاک می‌شود، چون آلکالوئیدهای داخل تریاک گیرنده‌های مغز را درگیر و وابستگی‌های شدیدی ایجاد می‌کند، به همین دلیل فرد به تدریج لاغر و پرخاشگر می‌شود چون درد بسیاری را تحمل می‌کند و برای رهایی از آن دیگر هیچ چیزی برایش مهم نیست؛ حتی فرش زیر پایش را می‌فروشد تا تریاک بخرد؛ خانواده برایش اهمیتی ندارد، به این ترتیب کم‌کم از سوی خانواده و جامعه طرد می‌شود.

کروکودیل و بلایی که سر گوشت انسان می‌آورد
شاید نام ماده مخدر کروکودیل را شنیده باشید که از دزومورفین تولید می‌شود. این ماده‌مخدر چنان بلایی سر گوشت انسان می‌آورد که قابل تصور نیست. گوشت بدن مصرف‌کننده خالی و حفره حفره می‌شود. عملکرد مواد مخدر در افراد متفاوت است؛ برخی زودتر به عوارض آن دچار شده و برخی دیرتر اما دیر یا زود دچار می‌شوند.

مواد مخدر تزریقی و تدخینی (پودری که به واسطه توتون سیگار مخلوط و درون کاغذ سیگار می‌گذارند؛ آن را روشن کرده و دود آن را به داخل ریه‌های خود می‌کشند) و استنشاقی اثرات متفاوتی دارند؛ همان‌طور که اثر تزریقی، فوری و سریع است و عوارض آن دیرتر هم از بدن خارج می‌شود؛ البته این به آن معنا نیست که ماده مخدر از بدن خارج می‌شود بلکه، ماده مخدر سیستم عصبی فرد را درگیر کرده اما نشئگی از بدن فرد دیرتر یا زودتر خارج می‌شود.

هروئین و خطراتش

هروئین جزء مواد مخدر بسیار خطرناکی است؛ این ماده مخدر دسته‌های مختلفی دارد که بیشترین مصرف آن تزریقی است. دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) جدولی دارد که در آن فروش پیش‌سازها را غیرقانونی اعلام کرده و این در حالی است برای ساخت هروئین از یک حلال به نام «اسید اسیتیک» استفاده می‌کنند که بوی شدید سرکه می‌دهد. این ماده را به مورفین اضافه کرده و هروئین به دست می‌آید، این ماده به حدی اسیدی است که وقتی واد آزماشگاه‌های ما می‌شود دچار سردرد شدید می‌شویم.

این پیش‌ساز، بسیار خطرناک است و در شکل‌های مختلف در آشپزخانه‌ها تولید می‌شود. مصرف‌کنندگان که عموما جوان‌ها هستند چوب عدم آگاهی خود را می‌خورند؛ هر چه بر سر انسان می‌آید از همین ناآگاهی است؛ برخی فکر می‌کنند مردانگی آن‌ها به سیگار یا قلیان کشیدن است در حالی که با کمی تحقیق و مطالعه می‌توانند بسیاری از مواد مخدر و عوارض آن را بشناسند.
شروع مواد مخدر از همین سیگار و قلیان و ویپ است؛ داخل ویپ گیلسیرین وجود دارد، وقتی حرارت می‌بیند فوق‌العاده خطرناک‌شده و به التهاب ریه منجر می‌شود. جوانان بهتر است از گوشی‌های هوشمند و فضای مجازی که دنیای اطلاعات را در اختیار انسان می‌گذارد، استفاده درست کرده و دانش و اطلاعات خود را پیش از مصرف هر ماده مخدری بالا ببرند.

مصرف‌کنندگان مواد مخدر سراغ کراک نمی‌آیند چون می‌دانند چه بلایی سرشان آمده و گوشت بدنشان پوک می‌شودکراک را معتادان هم استفاده نمی‌کنند

کراک یک نوع هروئین است که خوشبختانه بسیار کم شده زیرا به عواقب و عوارض آن پی برده‌اند، در حدی که حتی معتادان هم از آن استفاده نمی‌کنند. کراک در ایران جزء دسته‌های سستی‌زا و در اروپا جزء دسته‌های محرک و همان کوکائینِ سفت شده است. در ایران مصرف‌کنندگان و مردم فهمیده‌اند ابن ماده مخدر چه بلایی سر فرد می‌آورد؛ حتی مصرف‌کنندگان مواد مخدر هم سمت کراک نمی‌روند زیرا گوشت بدن انسان را پوک می‌کند؛ به طور مثال وقتی مصرف‌کننده دست به گوش خود می‌زند، می‌افتد. علاوه بر این، عوارض تنفسی، قلبی، کلیه و کبد سراغ مصرف‌کننده می‌آید.

والدین این گیاه را دیدند، هوشیار شوند

توهم‌زاها شامل سه دسته اصلی می‌شوند که از محصولات شاه‌دانه به دست می‌آیند مانند حشیش و گل که متاسفانه به وفور دیده می‌شود. ال‌اس‌دی غول توهم‌زاها و دیگری قارچ‌های جادویی یا مجیک ماشروم(قارچ سیلوسایبین).
هریک از موادمخدر ماده موثره‌ای دارند، ماده موثره گیاه شاهدانه تتراهیدروکانابینول است که به آن «تی‌اچ‌سی» می‌گویند که باعث توهم می‌شود.

کشف این ماده مخدر از سوی ماموران عملیات پلیس زیاد شده است و این خود یک هشدار است؛ تولیدکنندگان، آن را در آپارتمان‌ها و خانه‌ها می‌کارند. حتی ممکن است فرزند یک خانواده آن را در یک گلدان بکارد؛ براین اساس والدین باید آگاه باشند.
این گیاه دارای شاخه‌های پهنی است و بوی گیاه آن به تندی می‌زند؛ گفته می‌شود این ماده مخدر اعتیادآور نیست و با یک‌بار استفاده کردن فرد دچار اعتیاد نمی‌شود در صورتی که واقعیت این نیست و فرد با همان یک‌بار استفاده دچار توهم می‌شود. بیشتر به شکل گیاه خشک‌شده به فروش می‌رسد که ممکن است با سایر داروهای گیاهی مثل آویشن و غیره اشتباه گرفته شود. در برخی از مدارس مادران می‌گفتند که چنین گیاهی را در جیب فرزندان خود پیدا کرده‌اند.

والدین با دیدن گیاه در کیف یا جیب فرزند خود هوشیار شوند شاید ماده مخدر باشد

چنانچه والدین گیاهی در کیف یا جیب فرزند خود دیدند هوشیار شوند؛ شاید یک نوع ماده مخدر باشد؛ گیاه شاهدانه مشخصاتی دارد، چنانچه این مشخصات را در جیب یا وسائل فرزند خود یافتند اولا به هیچ عنوان به آن‌ها نگویند، چون پرخاشگرشده و وضعیت را بدتر می‌کند؛ مقداری از آن ماده را به آزمایشگاه‌های مواد مخدر مستقر در استان‌ها بدهند تا بررسی لازم انجام شود.

به کلانتری هم می‌توانند؛ مراجعه کنند چون کلانتری‌ها این مواد را در اختیار آزمایشگاه‌های پلیس قرار می‌دهند. کارشناسان از رنگ و بو می‌توانند تشخصی دهند که آیا این ماده، مخدر است یا خیر. والدین باید در مرحله بعدی سراغ روانشناس بروند و مساله را از این طریق حل‌وفصل کنند.به صورت مستقیم فرزند خود را مورد شماتت قرار ندهند زیرا بسیاری از نوجوانان را فریب می‌دهند، اینکه اعتیادآور نیست و مشکلی ایجاد نمی‌کند یا قدرت تمرکز را بالا می‌برد؛ حتی ممکن است در ماست یا مواد غذای بریزند و بخورند.

توهم‌زا، این خطر جدی است

حشیش نیز دارای ماده شیمیایی تی‌اچ‌سی یا تتراهیدروکانابینول است که دارای شکل‌های مختلف و خاصیت به‌شدت توهم‌زایی دارد. این ماده مخدر را داخل سیگار می‌ریزند و می‌کشند؛ حتی گُل را در داخل سیگار می‌ریزند و می‌کشند که رنگ حنایی یا سبز تیره دارد.

گراس برگ و ساقه‌های خشک‌شده گیاه شاهدانه است؛ همه این‌ها از یک خانواده‌اند؛ هر چه به سمت ریشه شاهدانه برویم، «تی‌اچ‌سی» آن کمتر می‌شود. نمونه‌ای داشتیم که به آزمایشگاه آمده بود، داخل کیک «گل» ریخته بودند و این کیک بوی «گل» می‌داد. روغن شاهدانه و روغن حشیش را نیز تولید می‌کنند که به رنگ زرد کم‌رنگ یا پررنگ، بعد از گل بیشترین میزان تی‌اچ‌سی را روغن‌های آن دارند.

درشت یا ریز شدن مردمک چشم‌ها

مصرف ال‌اس‌تی‌ها نسبت به گل کمتر است اما متاسفانه دهه هشتادی‌ها به سمت مصرف توهم‌زاها از جمله گل و حشیش روی آورده‌اند که اثرات ادراکی و روانی بدی دارد؛ مصرف‌کننده، خانواده‌اش را نمی شناسد و هیچ چیزی برایش مهم نیست. هر کدام از قطعات ال‌اس‌تی یا همان اسید در قالب مربع‌های بسیار ریز مصرف می‌شود.

والدین هر زمان این علائم را دیدند آگاه باشند درشت شدن مردک چشم‌ها یا ریزشدن آن.

علائم ظاهری مواد مخدر متفاوت است؛ مردمک چشمان مصرف‌کنندگان توهم زاها، درشت می شود اما چشمان مصرف کنندگان سستی زا کوچک و تنگ می‌شود.

ماده موثر قارچ‌های جادویی یا مجیک ماشروم که متاسفانه خیلی زیاد شده، سیلوسایبین است که باعث اثرات توهم‌زایی می‌شود؛ تولیدکنندگان آن‌ها را خشک کرده و داخل پیپر ریخته یا در قالب دمنوش مصرف می‌کنند که فوق‌العاده خطرناک و توهم‌زاست در حدی که قدرت توهم آن از گل بیشتر است.

آثار محرک و توان‌افزاها، ریختن دندان و کج شدن فک

مواد محرک و توان‌افزا در سلسه اعصاب مرکزی و دوپامین مغز تاثیر می‌گذارد که چند دسته مختلف دارند؛ یکی از آنها، خانواده آمفتامین‌ها و مشتقات آن هستند؛ مت مفتامین یا شیشه، اکستازی یا ام‌دی‌ام‌ای و کوکائین در این دسته محرک و توان‌افزاها قرار دارند.

آمفتامین، قرص‌هایی است که به آن «کاپتاگُن» می‌گویند. در جنگ جهانی دوم یک شیمیدان به نام «ال ادرینو» آمفتامین را ساخت؛ اوایل در سال‌های ۱۹۰۰ پزشکان نمی‌دانستند که این خاصیت اعتیادآوری دارد بنابراین ۷۲ میلیون قرص را بین سربازها پخش کردند؛ این محرک که حاوی آمفتامین بود؛ اشتهای سرباز را کم‌کرده و و از سوی دیگر توان‌افزا بود اما در نهایت بسیاری از سربازها اوردُز کرده و مُردند؛ آن‌هایی هم که زنده ماندند؛ اعتیاد پیدا کردند و دچار عوارض پوستی و دندان شدند؛ در نهایت مصرف این قرص در دهه ۱۹۸۰ ممنوع شد.

مت‌مفتامین یا شیشه در بازار سیاه موجود است، با مصرف آن، واسطه و گیرنده‌های دوپامین مغز آزاد می‌شود و سیستم اعصاب مرکزی را درگیر می‌کند؛ این ماده مخدر روی دوپامین و سرتونین مغز اثر می‌گذارد که فوق‌العاده خطرناک است، چون هم محرک بوده و هم توهم‌زا و مانند ماده مخدر اسید عمل می‌کند؛ فرد به شدت دچار توهم شده و به تدریج دچار بی‌خوابی و بی‌اشتهایی می‌شود و دندان‌ها به سرعت از بین می‌روند؛ در ابتدا انرژی بالایی دارد اما بعد از مدتی درگیری شدید یافته و برای استخوان به شدت مضر است، به همین دلیل دندان و فک مصرف‌کننده‌ها دچار آسیب‌های جدی می‌شود به‌گونه‌ای که دندان‌ها ریخته و استخوان فک کج می‌شود. پرخاشگری، هذیان‌گویی و گشاد شدن مردمک چشم، عرق کردن کف دست، لرزش و کج شدن فک و نارسایی قلبی از علائم و عوارض مصرف آن است.

کوکائین خوشبختانه در ایران نمی‌تواند تولید شود چون خاک ایران مساعد نیست؛ در آفریقای جنوبی مانند کلمبیا، برزیل و مکزیک از گیاه کوکا تولید می‌شود و به‌شدت اعتیادآور است؛ همه این مواد از خارج وارد می‌شود و شکل‌های مختلفی دارد؛ از جمله کراک کوکائین که جاسازهای عجیب و غریبی دارد؛ به طور مثال در نمونه اخیر، فردی با نخ آن را به دندان بسته بود؛ با پاره شدن نخ، ماده مخدر وارد معده شده بود؛ اسید معده کیسه را پاره و این فرد اوردُز کرده بود.

متادون، ترامادول و بوفه مورفین داروهای ترک اعتیادی هستند و داروخانه آن‌ها را به مشتری نمی‌دهد. هیدروکلراید نیز در کمپ‌ها استفاده می‌شود اما بسته به درد، از هر یک از این داروها استفاده خواهد شد. متادون برای دردهای خفیف تا متوسط، ترامادول برای دردهای متوسط تا حاد استفاده می‌شود. متادون نئشگی مصرف‌کننده را کاهش داده و بعد از مدتی از آن ماده بدش می‌آید؛ بعد از ۳۰ تا ۴۰ روز پاک می‌شود اما اینکه بعد از بیرون آمدن از کمپ اراده داشته و به سمت مواد نرود، به خود فرد بستگی دارد. بوفه مورفین نیز یک ماده مخدر نیمه‌مصنوعی و مکانیزم عمل آن مانند متادون و ترامادول است همه این مواد ترک اعتیاد باید به اندازه استفاده شوند چرا که اعتیادآور هستند.

قرص‌های لاغری یا شیشه؟
قرص‌های لاغری بسیار خطرناک هستند؛ از سال‌های گذشته پلیس مبارزه با مواد مخدر با آن‌ها می‌جنگد؛ عطاری‌های سودجو که با زدن آرم‌های یواس‌آ روی کپسول‌ها، مشتری‌های خود را فریب می‌دهند، مصرف‌کنندگان این قرص‌ها که عموما خانم‌ها هستند به گمان اینکه این قرص‌ها خارجی و گیاهی است، فریب خورده و از آن استفاده می‌کنند اما غافل از اینکه ماده مخدر شیشه را مصرف‌کرده و به تدریج گرفتارشده و از مشتریان دائمی این عطاری‌ها می‌شوند.

فریب قرص‌های لاغری عطاری‌های سودجو را نخورید، شیشه و متفامین داخل آن اعتیادآور و توهم‌زاست

عطاری‌ سودجو یک مشت متفامین را روی میز می‌ریزد و به هم می‌زند در حالی که داخل آن ماده مخدر شیشه است؛ به صورت تصادفی مقداری از آن را داخل کپسول‌ها می‌گذارند، حالا چند دُز از این شیشه‌ها در این کپسول‌ها جای گرفته، کسی نمی‌داند؛ موردی داشتیم که یک خانم با مصرف قرص‌های لاغری به کما رفت.

روانگردان های جدید را بشناسید
ام‌پی‌اس‌ها یک مواد روانگردان جدید است. شاید اسم کمیکال و دستمال را شنیده باشید، این ماده‌مخدر اثرات مشابه مت‌مفتامین و گل را دارد؛ حتی اثرات توهم‌زایی آن ۱۰۰ تا ۸۰۰ برابر بیشتر از گل است.

کانابینوئید سنتزی در ایران به صورت جامد است و آن را روی توتون یا دستمال اسپری کرده و مصرف می‌کنند. در ایران، بیشتر سنتزی آن موجود و بسیار خطرناک است، ۱۰۰ تا ۸۰۰ برابر اثر توهم‌زایی دارد و با روش‌های شیمایی در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شود؛ به عنوان مثال یک قسمت کوچک مربعی شکل را در سیگار می‌گذارند و می‌کشند.

کتامین یک دسته دیگر از رونگردان‌های جدید است که برای بیهوشی حیوانات استفاده می‌شود اما وقتی انسان آن را استفاده کند خاصیت توهم‌زایی داشته و فرد را درگیر اعتیاد می‌کند.

قات از دیگر روانگردان های جدید است که فرد با مکیدن برگ کاتینون یا شیره گیاه دچار توهم می‌شود؛ سرخپوستان از این گیاه در آیین‌های مذهبی و بومی قدیم استفاده می‌کردند. ماده‌ای به نام «آلکالوئید مونوآمین» در درختچه قات وجود دارد که از نظر شیمیایی شباهت زیادی به آفدرین، کاتین، مت‌کاتینون و سایر آمفتامین‌ها دارد اما به علت داشتن گروه عاملی کتون، از سایر آمفتامین‌ها متمایز تلقی می‌شود.

سالویا و داتورا(تاتوره) یکی دیگر از روانگردان‌های جدید است که بسیار مصرف می‌شود؛ از این گیاه بیشتر برای درمان دردهای رماتیسم استفاده می‌شود اما استفاده زیاد آن باعث توهم شده و فرد مرز توهم و واقعیت را متوجه نمی‌شود. این ماده مخدر نیز در فهرست یوان‌دی‌سی قرار دارد.

وقتی فردی ماده مخدر فلاکا را مصرف می‌کند همچون زامبی و خون‌آشام می‌شود، دمای بدن تا نزدیک ۴۰ درجه بالا می‌رود؛لباس‌هایش را در می‌آورد و در خیابان راه می‌رود و به همه حمله می‌کندفلاکا یا زامبی ماده مخدر دیگری است که هنوز به ایران نیامده است. وقتی فرد این ماده مخدر را مصرف می‌کند همچون زامبی و خون‌آشام می‌شود، دمای بدن تا نزدیک ۴۰ درجه بالا می‌رود به‌اندازه‌ای که مصرف‌کننده همه لباس‌هایش را در می‌آورد و در خیابان راه می‌رود و به همه حمله می‌کند یا خود را به خودروی در حال حرکت می‌زند.

کریستال‌های جنون ۵ دلاری نیز از دیگر مواد مخدر است که هر کریستال ۵ دلار قیمت دارد؛ این ماده مخدر اثرات مخربی بر جسم و روان فرد باقی می‌گذارد.
آگاهی، نعمت بزرگی است، نعمتی که انسان را از چاله و سیاه‌چاله‌های غیرقابل بازگشت نجات می‌دهد، در عصر کنونی هر یک از ما در جایگاه پدر، مادر و فرزند نیازمند آگاهی هستیم چون راه نجاتی جز آگاهی نیست.