گردشگری جنگ فرصتی مغفول برای اقتصاد کرمانشاه

به گزارش ایرنا، تجارب جدید بشر حاکی از آنست جنگ را نباید تنها در یک زمان، مکان و رویداد محدود کرد بلکه باید آن را نمایشی از یک درام قوی و موثر بشری دانست که به دلیل اهمیت نوستالژیک و افتخارات یک ملت، پتانسیلی قوی و عامل انگیزشی مهم در حوزه های مختلف از جمله گردشگری و توریسم است.

با وجود موفقیت کشورهای مهم دنیا اعم از غربی و شرقی در حوزه گردشگری جنگ این مهم در ایران به طور عام و در استان کرمانشاه به صورت خاص هنوز مورد توجه جدی قرار نگرفته است.

این در حالی است که کرمانشاهیان به سبب اشغال بخشی هایی از غرب استان؛ دفاع مقدس خود را پیش از سایر استان ها آغاز کردند و از دیگر سو با وقوع عملیات مرصاد، آخرین استان ایران بود جنگ تحمیلی در آن خاتمه یافت.

وقوع عملیات های مختلف دفاع مقدس و دلاوری زنان و مردان کرد در جای جای کرمانشاه صحنه های ماندگاری را در قلب تاریخ ثبت کرده است که می تواند در بحث گردشگری جنگ قابلیت های ویژه ای داشته باشد.

از دیگر سو کرمانشاه با تنوع رنگ، قوم، قبیله، مذهب و با بهره مندی از آثار ارزشمند باستانی به بلندای تاریخ ایران زمین همچون بیستون، تاق بستان، معبد آناهیتا و نظایر آن فرصت هم پوشانی و هم افزایی زیادی برای گردشگری جنگ ایجاد کرده است.

گردشگری جنگ یکی از انواع گردشگری در دنیا است که می تواند به پویایی اقتصاد در مناطق جنگی کمک کند؛ کرمانشاه به عنوان سینه ستبر ایران در هشت سال دفاع مقدس شناخته می شود و دارای ظرفیت های بسیاری برای جذب گردشگران علاقه مند به مناطق جنگی است که با برنامه ریزی دقیق می توان زمینه را برای حضور آنان فراهم کرد.

بعد از هر جنگی که در دنیا اتفاق افتاده عده ای برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره عزیزانشان به بازدید از مناطق جنگی می پردازند و عده ای دیگر که روحیه ماجراجو دارند به آن مناطق می روند تا از آثار و ویرانی های به جا مانده دیدن کنند.

بیشتر افراد در هر جامعه با شنیدن واژه گردشگری، تفریح، استراحت و بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی برایشان تداعی می شود، اما نوعی از گردشگری وجود دارد به نام گردشگری جنگ که در دسته گردشگری سیاه قرار می گیرد و هدف از آن آشنایی نسل های بعد از جنگ هر جامعه با دستاوردهای آن است.

گردشگری جنگ مختص به یک ملت نیست و این نوع گردشگری بعد از جنگ جهانی دوم با هدف آشنایی مردم دنیا با مناطق جنگ زده و ویرانی های آن و کمک به رشد و پویایی آن منطقه از نظر اقتصادی به وجود آمد.

ویرانی، خرابی و آوار؛ تنهای چیزهایی هستند که دنیای گردشگری جنگ به بازدید کنندگانش هدیه می دهد، دیدن مصیبت های دوران جنگ، عواطف بشر دوستانه و جنگ ستیزی را در گردشگران بیدار می کند؛ حسی که شاید در هیچکدارم از انواع گردشگری نمود پیدا نکند.

البته می توان گردشگری جنگ را به تلفیقی از گردشگری فرهنگی، قومی و ملی نسبت داد؛ در این نوع گردشگری، گردشگر به سفری دور و دراز می رود و در این مسیر از جبهه‌ های جنگ، موزه‌های جنگ و صلح، مزار قربانیان جنگ، بقایا و ویرانه‌های جنگی بازدید می کند.

مقاصد گردشگری جنگ در بسیاری از کشورهای دنیا مانند ایران، روسیه، فرانسه، بلژیک، ترکیه، آلمان، ویتنام و بسیاری از کشورهایی که در طول تاریخ خود درگیر جنگ بوده اند وجود دارد، چند مورد از مقاصد گردشگری جنگ در کشورهای مختلف را در این گزارش بررسی می کنیم.

اردوگاه آشوویتس (لهستان)، بزرگترین اردوگاه اسرای جنگی در هلند در جنگ جهانی دوم که در طول اشغال لهستان توسط نازی‌ها ایجاد شد؛ اتاق‌های گاز و کوره‌های آدم‌سوزی برای اولین بار در این اردوگاه به‌طور گسترده راه‌اندازی شدند و در خلال جنگ جهانی دوم حدود یک میلیون انسان به دست قوای آلمان نازی در این اردوگاه کشته شدند که بیشتر از ۹۰ درصد از آن‌ها را یهودیان تبعیدی و زندانیان سیاسی لهستانی تشکیل می‌دادند.

کاروان راهیان نور (ایران)، کاروانی که بعد از پایان جنگ تحمیلی بین ایران و عراق، توسط گروه‌های مردمی و متشکل از رزمندگان آن دوره شکل گرفت؛ کاروان‌های راهیان نور برای بازدید از مناطق جنگی راهی مناطق عملیاتی شده و از محل‌هایی نظیر شلمچه، اروند کنار، فتح المبین، بازی دراز و تنگه مرصاد بازدید می‌کنند.

کشتی جنگی دریاسالار لرد نلسون (انگلستان)، ناوگان دریایی بریتانیا که ناوگان دریایی امپراتوری فرانسه را در آب‌های تنگه ترافالگار در نزدیکی اسپانیا درهم شکست و با این شکست قدرت دریایی فرانسه از بین رفت؛ این کشتی اکنون به وضعیتی که در زمان نبرد ترافالگار داشت بازیابی و به موزه تبدیل شده است.

دیوار برلین (آلمان)، که می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین پیامدهای جنگ جهانی دوم و البته جنگ سرد دانست که مانع حتی مراودات بسیاری از آلمانی‌ها با بستگان خود می‌شد؛ متفقین با اینکه پیروز جنگ شده بودند نتوانستند بر سر آلمان به توافق برسند و حتی برلین را تقسیم به ۲ بخش شرقی و غربی کردند، این دیوار مدت‌ها پابرجا بود اما در نهایت برچیده شد؛ آثاری از دیواری که زمانی نماد تلخکامی و تحقیر آلمان محسوب می‌شد به عنوان بخشی از تاریخ این کشور به جای ماند تا هم مانع از فراموشی شود و هم فرصتی برای جذب گردشگران باشد.

تونل کوچی (ویتنام)، که در طول جنگ های ویتنام به خاطر شبکه گسترده تونل‌های زیرزمینی‌اش معروف شد؛ این تونل در ابتدا برای مخفی شدن از دید نیروهای فرانسوی‌ استفاده می‌شد اما بعدا به دلیل مجهز بودن تونل به کلیه وسایل زندگی روستاییان می‌توانستند برای ماه‌ها در این تونل و زیرزمین زندگی کنند.

گردشگری چه تاثیری در مقصد دارد

گردشگری علاوه بر رشد و پویایی اقتصاد منطقه باعث تبادل فرهنگ نیز می شود؛ به گونه ای که هر گردشگر فرهنگی دیرینه از شهر و دیارش را به شهر مقصد می آورد و در آن منطقه با فرهنگ، آداب و رسوم و زبان مردم آشنا می شود و تبادل فرهنگی صورت می گیرد.

در دوران جنگ تحمیلی به استان های خوزستان، ایلام و کرمانشاه که به طور جدی درگیر جنگ بودند آسیب های زیادی وارد شد و حتی با گذشت زمان هم کمک چندانی به بهبود وضعیت این مناطق جنگ زده نشده است؛ این مهم بهانه رونق گردشگری جنگ در سال های اخیر بود که منسجم ترین فعالیت مربوط به آن در چهارچوب کاروان های راهیان نور تعریف می شد، کاروانی که با عبور از این سه استان، مناطق جنگ زده و آثار مادی و معنوی به جا مانده از دوران دفاع مقدس را به بازدید کنندگان معرفی می کردند.

در این کاروان افراد مختلف از جای جای ایران برای بازدید از مناطق جنگی و تجدید پیمان با شهدا راهی مناطق جنگ زده می شوند و گردشگران در طول مسیر با همراهان خود که از اقوام مختلف ایران هستند هم کلام می شوند هر کدام خاطره ای از شهر و دیارشان را برای یکدیگر تعریف می کنند که باعث به وجود آمدن پیوندی قوی بین آنان می شود.

موزه شهدا یکی از زیر مجموعه های گردشگری جنگ است که نمونه های آن کم و بیش در شهرهای دیگر مانند کرمانشاه، زنجان، قزوین، چهار محال و بختیاری، اصفهان، سیستان و بلوچستان، بیرجند، تنکابن، تبریز و مسجد جمکران قم دیده می شود؛ هر کدام از این شهرها یک موزه شهدا دارند که فرصت خوبی برای شناخت بیشتر حماسه سازان دفاع مقدس به گردشگران است.

اما اگر گذرتان به موزه های شهدا بیفتد می توانید اشیا و آثار جا مانده از شهدای دفاع مقدس کشور را ببینید که در غرفه ها یا در آرشیو موزه نگهداری می شوند؛ از سجاده و تسبیح شهدا گرفته تا پیراهن خونینی که با آن شهید شدند و نوارهای سخنرانی و وصیت نامه ها و دست نوشته های صدها شهید دفاع مقدس.

توسعه صنعت گردشگری چه پیامدهایی دارد

توسعه صنعت گردشگری در سال های اخیر آن را به یکی از حوزه های اقتصادی دارای مزیت پایدار بدل کرده است؛ مجریان و برنامه ریزان کلان اقتصادی کشورها با هدف استفاده بهینه از این مزیت اقتصادی اقدام به طراحی و اجرای برنامه های راهبردی مانند توجه به گردشگری جنگ می کنند.

کشور ما به عنوان یکی از کشورهایی که در نیمه دوم قرن بیستم درگیر یک جنگ نابرابر بوده دارای فرصت بسیار مناسبی برای حضور گردشگران داخلی و خارجی و دیدار آنها از مناطق جنگی و آثار مقاومت دلیرانه مردم ایران در برابر تهاجم صدام و پشتوانه های زیاد بین المللی است.

یکی از عوامل مهم در جذب گردشگر جنگ عامل نوستالژیک و فرهنگی است؛ فقدان آگاهی مردم و برنامه ریزی درست از موانع اساسی رشد این نوع گردشگری در ایران به شمار می رود.

از عوامل دیگر عقب ماندن این حوزه می توان به نداشتن موزه جامع و کامل جنگ، نداشتن یادمان های مناسب، عدم تصویرسازی مناسب و منطقی از گفته ها و خاطره های رزمندگان دفاع مقدس، توجه به مسائل ظاهری در اعزام کاروان های راهیان نور، دست نایافتنی کردن رزمندگان با تعبیرهای نادرست، معرفی نکردن اهداف و آرمان های شهدا و رزمندگان، رهاکردن مناطق و استان هایی که درگیر جنگ بوده اند فقط به خاطر حفظ ظاهر مناطق جنگی و دولتی کردن اعزام ها به مناطق عملیاتی جنوب کشور است که ذهن ها را کمتر به سمت گردشگری جنگ می برد.

برای توسعه گردشگری جنگ در منطقه نیاز به برنامه ریزی دقیق و بنیادی و به کارگیری افراد متخصص در این زمینه است تا با چیره دستی خود زمینه را برای گردشگران داخلی و خارجی به مناطق جنگی فراهم کنند.

جنگ درامی درآوردر برای بشریت

جنگ در هر جامعه تنها در قالب زمان و مکان نمی گنجد بلکه یک درام تلخ و در عین حال قدرتمند برای بشریت است که عواقب آن دامن گیر نسل های آینده آن ملت نیز می شود اما دلایل مهم مانند خاطرات، افتخارات و نوستالژی بودن مناطق جنگ زده پتانسیلی در دنیای امروز به جودد آورده که می توان از آن به عنوان یک عامل انگیزشی برای جذب هرچه بیشتر گردشگر به مناطق جنگ زده استفاده کرد.

حضور گردشگران از هر طبقه و گروه و با سنین مختلف و برخورداری های متفاوت از میزان سواد و آگاهی و سطح درآمدی در مناطق جنگی، حس میهن‌دوستی، غرور، وحدت و وفاق ملی و همبستگی را در میان آن‌ها برمی‌انگیزد و حس نوستالژیکی را در آنان ایجاد می‌کند.

مرور خاطرات، بیان رشادت‌ها، ایثارگری‌ها و روایت دفاع جانانه دلیر مردان و زنان این سرزمین و زنده نگاه‌داشتن نام و یاد آن‌ها وظیفه‌ای است بر دوش همه کسانی که در بخش‌های میراث فرهنگی، راهیان نور و نیز مراکز علمی و آموزشی فعالیت می کنند و مسوولیتی بر عهده دارند.

رابطه میان گردشگری و جنگ را از ۲منظر قابل بررسی است، نخست به خاطر نقشی که گردشگری در برقراری صلح و آرامش بین کشورهای همسایه و دارای مرزهای مشترک ایفا می کند و دوم از حیث گردشگری مقوله‌ای مؤثر در پایداری صلح و دوستی است.

در این تردیدی نیست که اختلاف و نزاع و جنگ بین کشورها برای گردشگری مطلوب نیست زیرا جنگ وضعیتی را فراهم می‌آورد که در آن توریسم امری غیرممکن به نظر می‌رسد و فعالیت‌های اقتصادی متکی به گردشگری به دلیل ناپایداری‌هایی که جنگ‌ها با خود به همراه می آورند تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

به بیان دیگر به همان میزان که گردشگری قادر است شرایط رشد و تنوع اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها و مبادلات خارجی را فراهم کند، جنگ در مدتی کوتاه همه چیز را تخریب می‌کند؛ بنابراین دوری از جنگ و مناقشات داخلی و خارجی و حفظ شرایط صلح و امنیت به پایداری گردشگری در کشورها کمک می‌کند.

با نگاه تخصصی می توان گفت رشادت‌ها، قهرمانی‌ها، میدان های جنگ، ادوات نظامی و یادمان‌ها و نظایر آن در روزگار ما از منابع گردشگری به حساب می آیند زیرا از این قابلیت برخوردارند که بعد از جنگ به جاذبه‌های گردشگری تبدیل شوند.

با برنامه‌ریزی، ساماندهی و سازماندهی خدمات‌رسانی و ایجاد سایت موزه‌ها در کنار باغ موزه‌های دفاع مقدس و تربیت راهنمایان مجرب و آموزش‌دیده از نسل جنگ می‌توان شرایطی را فراهم آورد که گردشگران داخلی و حتی گردشگران خارجی به بازدید از این مناطق تشویق شوند.

استان کرمانشاه یکی از مناطقی است که در کشاکش جنگ تحمیلی آسیب فراوانی دیده و در دوران سازندگی نیز از توسعه مطلوبی برخوردار نشده؛ یکی از زمینه های رشد این استان می تواند صنعت گردشگری باشد، استان کرمانشاه استعدادهای تاریخی، طبیعی، زیارتی- مذهبی و انسانی فراوانی دارد که عمدتا ناشکفته باقی مانده است.

ارتباط مستقیم گردشگری جنگ با اقتصاد منطقه

یک جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: اقتصاد شهرستان های مرزی استان کرمانشاه «به ویژه قصرشیرین و گیلانغرب» به کشاورزی وابسته است و در چند سال اخیر با توجه به خشک سالی های پی در پی، خاک غیر حاصلخیر، طوفان ریزگردها در برخی از فصول سال، ضعف در زیرساخت ها و امکانات بسیار محدود، ضعف مدیریتی در پیشبرد برنامه های توسعه و چندین عامل دیگر سبب شده تا این شهرستان ها از نظر اقتصادی دارای مشکلات فراوانی باشند.

روح اله فلاحی گیلان ادامه داد: یکی از ضرورت های برسی ارتباط گردشگر با اقتصاد منطقه و بررسی استراتژی های فقر نسبی و وابستگی به اقتصاد کشاورزی مردمان این شهرستان ها است؛ طبیعتا جذب گردشگر می تواند به عنوان یک راهبرد در کاهش فقر منطقه بسیار مهم باشد.

او با بیان اینکه باید به ظرفیت های گردشگری جنگ در این شهرستان ها نیز توجه داشت، بیان کرد: می توان با بهره برداری صحیح از جذب گردشگر به توسعه پایدار شهری و روستایی رسید و زمینه رشد اقتصادی را با افزایش امنیت نواحی مرزی و همچنین تثبیت جمعیت فراهم کرد.

این استاد دانشگاه افزود: یکی از پتانسیل های جذب گردشگر، مکان های یادبود مرتبط با جنگ در دوران پس از جنگ است؛ داستان قهرمانان، میدان های جنگی، سنگرهای نظامی و سلاح نیز از دیگر پتانسیل های جذب گردشگر است که در صورت مدیرت صحیح برای معرفی ها می تواند نقش به سزایی در جذب گردشگر داشته باشد.

فلاحی گفت: کشور ما با وجود اینکه دارای استعدادهای بالقوه بسیاری در زمینه جذب گردشگر جنگ است اما متاسفانه ضعف در برنامه ریزی و تدوین استراتژی های توسعه و همچنین ضعف در بخش اجرا و نبود فضای کار آفرینی باعث شده تا گردشگری جنگ جایگاه واقعی خود را به دست نیاورد.

شهرهایی که رد زخم جنگ هنوز بر چهره آنها مانده است

قصرشیرین و گیلانغرب ۲ شهرستان این استان که دوران جنگ تحمیلی بیشترین خسارات را متحمل شدند و با گذشت بیش از سه دهه از جنگ آثار مخرب آن هنوز در این مناطق مشاهده می شود، از مین های جنگی تا خمپاره های عمل نکرده که بعد از گذشت سالیان دراز هنوز جان جوانان این مرز و بوم را می گیرد.

شرایط اقتصادی در این شهرستان ها باهم تفاوت دارد، قصرشیرین دارای یکی از مهم ترین گمرکات کشور است و از این جهت واردات و صادرات زیادی در آن صورت می گیرد اما گیلانغرب شهرستانی که مغفول مانده و با وجود آنکه لقب دومین شهر مقاوم کشور را به دوش می کشد متاسفانه بن بست است و شرایط کاری در آن مطلوب نیست.

ظرفیت های بیشماری برای ایجاد اشتغال در این شهرستان ها وجود دارد که در صورت مدیریت و برنامه ریزی صحیح می تواند به برون رفت این شهرستان ها از مشکل بیکاری کمک شایانی کند؛ یکی از آن برنامه ها می تواند حول محور گردشگری بچرخد.

در این شهرستان ها آثار و ادوات به جا مانده از دوران جنگ تحمیلی بسیار زیاد است و اگر بستر مناسبی برای معرفی این مناطق به مردمان داخل و حتی خارج از کشور فراهم شود قطعا به رشد اقتصادی آن کمک می کند و از مهاجرت جوانان این مرز و بوم به سایر شهرها برای به دست آوردن شغل جلوگیری می کند.

یکی از راه های برون رفت از بن‌بست و پویایی اقتصاد در این مناطق راه اندازی شغل های فصلی با توجه شرایط آب و هوایی است؛ بسیاری از گردشگران در فصول مختلف سال از مناطق جنگی دیدن می کنند و افراد بومی می توانند با راه اندازی شغل هایی مانند ایجاد بازارهای سنتی، کافه و رستوران در مسیر کاروان ها، فروش محصولات محلی و کارهایی نظیر آنها برای خود کسب درآمد کنند.

راه دیگر توجه ویژه دولت ها به مناطق جنگ زده است، هر دولت با در دست داشتن شبکه های ملی و اجتماعی گوناگون می تواند با تولید محتوای مناسب شهرهایی که در دوران جنگ از خود رشادت زیادی نشان داند تا حتی یک وجب از خاک این کشور به دست دشمن نیفتد این مناطق را به دیگران معرفی کند.

بعد از معرفی از طریق شبکه های اجتماعی و ملی، دولت باید بستر مناسب برای تردد گردشگران به مناطق جنگ زده را فراهم کند تا گردشگران بتوانند با آسودگی خیال برای بازدید از این مناطق راهی سفر شوند؛ امکاناتی نظیر راه های ارتباطی مناسب و بی خطر، احداث رستوران های بین راهی، احداث محل هایی برای اسکان مسافران، احداث کاروان سرا و کارهایی از این قبیل تا به گردشگران حس امنیت و آسودگی در سفر را القا کند.

محدودیت های بازدید راه را برای ورود گردشگران سخت کرده است

معاون گردشگری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بخشی از مشکات بخش گردشگری محدودیت در دسترسی و بازدید است؛ در بسیاری از کشورهای دنیا محدودیتی برای گردشگران از بازدید از مناطق جنگی وجود ندارد اما متاسفانه در کشورمان این محدودیت ها هنوز وجود دارد.

وحید امیری با بیان اینکه برای برداشته شدن این محدودیت ها و ورود گردشگران داخلی و خارجی علاقه مند به حوزه گردشگری جنگ باید یک وحدت بین بزرگان استان به وجود آید، ادامه داد: هدف اصلی ما برگزاری تورهای داخلی و خارجی برای گردشگران است و تور آور بودن نیازمند هزینه است.

وی گفت: استانداری، بنیاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس، اداره کل فرهنگ و ارشاد و اداره تبلیغات اسلامی و همه دستگاه ها مربوطه به تنهایی در این راستا تلاش می کنند اما برای دست یابی به بهترین نتیجه همه این ارگان ها باید به صورت واحد با هم کار کنند.

معاون گردشگری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه افزود: چیزی که امروزه بحث گردشگری در استان به آن نیاز دارد تحول در فکر است؛ اگر در فکر و نگاه مدیریت کلان استان تحول ایجاد نشود نمیشود در اجرا به بهترین نتیجه دست پیدا کرد.

امیری با بیان اینکه استان کرمانشاه به عنوان استانی که جنگ در آن شروع و خاتمه یافت ظرفیت خوبی برای جذب گردشگر را دارد، بیان کرد: سال گذشته در نمایشگاه بین المللی گردشگری که در تهران برگزار شد تنها استانی که در کنار عرضه و معرفی خوراک گردشگری جنگ «گردشگری دفاع مقدس» را نیز به نمایش گذاشت استان کرمانشاه بود.

وی ادامه داد: شهرستان هایی که به طور مستقیم در زمان دفاع مقدس درگیر جنگ بوده اند و یادمان هایی که در مسیر در جاهای مختلف وجود دارد مانند تنگه مرصاد و بازیدراز از این دست ظرفیت ها برای جذب گردشگران داخلی و خارجی به این مناطق است.

معاون گردشگری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه افزود: برگزاری کاروان های راهیان نور و جشنواره های مختلف زمان و مکان محوری هستند که می تواند تاثیر خوبی در جذب گردشگر داشته باشد؛ اداره کل میراث فرهنگی استان در حوزه تبلیغات و معرفی مناطق جنگی برای گردشگران کارهای خوبی انجام داده است اما کافی نیست زیرا این اداره در مقام اجرایی قرار ندارد.

امیری گفت: در ابتدا تفکر این بود که گردشگری جنگ مختص جامعه هدف خاصی است و مخاطبان خاص خود را دارد اما با برگزاری تور و کاروان راهیان نور مشخص شد که اینچنین نیست و نسل جوانی که جنگ را ندیده اند کنجکاوند که ببینند در دوران جنگ چه اتفاقاتی افتاده است.

وی ادامه داد: تولید محتوا و ساخت فیلم و مستندات مربوط به دوران دفاع مقدس تاثیر به سزایی در جذب گردشگران داخلی و خارجی به استان دارد؛ با توجه به ذائقه ی مخاطبان به خصوص نسل جوان امروزه کتاب و بنر با اینکه بسایر مفید هستند اما جزو علایق این نسل نیست و باید بیشتر به تولید مستند، فیلم و آثار چند رسانه ای روی آورد که متاسفانه بعد از جنگ ایران و عراق آثار فاخر و تاثیر گذاری تولید نشده است.

امیری افزود: حوزه گردشگری حوزه فرابخشی است و مختص به اداره کل میراث فرهنگی نیست؛ تمام ارگان ها می توانند با تولید آثار و سیاست گذاری درست نقش بسزایی در توسعه گردشگری در استان داشته باشند.

معاون گردشگری میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه گفت: ظرفیت های ما برای جذب گردشگر در استان باید افزایش یابد؛ برای رسیدن به یک هدف واحد تمام دستگاه ها در استان باید پای کار باشند.

به گزارش ایرنا، استان کرمانشاه با ۲ میلیون نفر جمعیت، ۳۷۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد، مردم این استان ۳۰ هزار ایثارگر شامل ۹ هزار و ۸۰۰ شهید، ۱۹ هزار جانباز و ۱۷ و ۵۰۰ آزاده تقدیم انقلاب اسلامی کرده است.

همچنین تقدیم ۸۵۰ زن شهیده، هزارو ۵۵۰ بانوی جانباز و ۷۵۰ شهید زیر ۱۵ سال از سندهای افتخار مردم این استان است، رتبه اول زنان جانباز کشور و دومین استان که بیشترین تعداد زنان شهیده را تقدیم انقلاب اسلامی کرده از آن کرمانشاه است.
بیش از ۲۷ عملیات طی دوران دفاع مقدس در کرمانشاه از جمله مرصاد، بازی‌ دراز، تنگ حاجیان، محمد رسول‌ الله (ص)، والفجر ۱۰، مطلع‌الفجر انجام شده و همچنین شهر نودشه و روستاهای زرده و دیره شهرستان دالاهو در دوران جنگ تحمیلی بمباران شیمیایی شد و اینها همگی سندی بر حقانیت و مظلومیت مردم این دیار است.