به گزارش تجارت نیوز، امروز یکشنبه اول مهر، مهران فاطمی استاندار یزد از بهره‌برداری دومین سایت آب‌شیرین‌کن در ارتباط با طرح انتقال آب خلیج فارس به این استان در آینده نزدیک خبر داد. به گفته او، این طرح با اعتباری در حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان اجرایی شده و اکنون بیش از ۹۸ درصد پیشرفت داشته است.

آن‌گونه که ایسنا به نقل از فاطمی گزارش داده، با تکمیل و راه‌اندازی این پروژه ظرفیت آب‌ شیرین تولیدی حدود ۲۰۰ هزار متر مکعب افزایش می‌یابد و قابلیت انتقال حداکثر ۶۰ میلیون متر مکعب آب از خلیج فارس به استان یزد ایجاد می‌شود.

او همچنین مشکل اصلی خط دوم انتقال آب را «تامین منابع مالی» آن دانسته و افزوده است: «این مساله پس از شهادت آیت‌الله رئیسی و تغییر هیات دولت در همین مدت کوتاه با مسئولان جدید و معاون اول رئیس‌جمهور پیگیری شد که خوشبختانه مورد تاکید دکتر عارف نیز قرار گرفت.»

ماجرای تامین مالی پروژه انتقال آب به یزد، ظاهراً قرار است به‌نوعی با معامله آب خلیج فارس با چند معدن حل‌وفصل شود. محمدصالح جوکار نماینده مردم یزد در مجلس در اوایل فروردین گفته بود، دولت سیزدهم موافقت کرده است در ازای بهره‌برداری از دو یا سه معدن، انتقال آب از خلیج فارس به استان یزد انجام شود (مهر). موافقتی که در دولت چهاردهم نیز ادامه دارد چراکه هم‌اکنون فاطمی نیز از تامین هزینه اجرای این خط با واگذاری معادن به عنوان مشوق سرمایه‌گذاری خبر داده است.

تنش آبی در استان یزد

ماجرای انتقال آب خلیج فارس به یزد، به گسترش بی‌رویه صنایع آب‌بر در این استان و خشکسالی‌های چندساله‌ای بازمی‌گردد که حالا تنش آبی را در پی داشته است. البته مساله تنها به این استان هم محدود نمی‌شود؛ طرح‌های انتقال آب قرار است در استان‌های دیگری چون اصفهان نیز اجرا شود که آنها نیز به نوبه خود دچار همین مشکل هستند. در استان‌های مرکزی ایران، اکنون تامین آب برای مصارف صنعتی و کشاورزی چالش‌‌برانگیز شده است. در این میان، یزد در مواقعی با بحران برای تامین آب شرب مردم نیز مواجه می‌شود. در چنین شرایطی، مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس بر اجرای طرح‌هایی چون سدسازی، شیرین‌سازی و انتقال آب برای حل چالش‌های موجود تاکید می‌کنند.

جواد محجوبی، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای یزد، در مرداد سال جاری اعلام کرد حدود ۴۰ درصد آب مورد نیاز این استان از خارج از حوزه آبخیز آن تامین می‌شود. او این رقم را این نشان‌دهنده وابستگی استان در آب شرب و بهداشت به آب انتقالی دانست.

به گفته این مقام مسئول، سهم حوزه صنعت و معدن از آب تولیدی منابع زیر زمینی استان یزد ۶۰ تا ۶۵ میلیون متر مکعب و سهم بخش شرب نیز ۸۰ میلیون متر مکعب است اما «منابع زیرزمینی محلی آب استان به هیچ وجه کفاف نیاز آن را نمی‌دهد».

انتقال آب خلیج فارس به یزد برای مصارف صنعتی؟

در چنین شرایطی، طرحی که چند سال روی کاغذ بود و بحث‌هایی نیز در مورد آن شکل گرفته بود، در نهایت از میانه‌های سال 1401 کلید خورد. قرار است با تکمیل این طرح، سالانه ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب به استان یزد انتقال یابد. این در حالی است که هدف از اجرای طرح مزبور، تنها تامین آب شرب نیست و مسئولان اذعان دارند که هم‌‌اکنون بخشی از آب انتقالی سهم صنعت شده است؛ در آینده نیز قرار است این روند ادامه یابد. برای مثال، جوکار نماینده مردم یزد در فروردین امسال ابراز امیدواری کرده بود، بخشی از خط یک انتقال آب که مربوط به صنایع بوده در تابستان سال برای انتقال آب شرب استفاده شود.

محجوبی، مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای یزد، نیز مردادماه اعلام کرد با اجرای خط اول انتقال آب خلیج فارس به استان و استفاده بعضی از صنایع آب‌بر استان از این خط، آب کیفی این صنایع از دسترس خارج و به بخش شرب واگذار شده است.

البته در نهایت پروژه انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان قرار است با بهره‌گیری از بزرگ‌ترین پروژه آب‌شیرین‌‌کن در کشور، آب مورد نیاز برای مصارف آشامیدنی و صنعتی را در هفت استان هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و سیستان و بلوچستان تامین کند. چنان‌که ایسنا گزارش داده است، در گام نخست در دی 1401، طرح آب‌رسانی از خلیج فارس به استان‌های مرکزی کشور در یزد آغاز شد که به تامین آب شرب و صنعت در استان‌های یزد و اصفهان اختصاص دارد. در ادامه نیز دو طرح دیگر برای انتقال آب به «یزد و کرمان» و «اصفهان» کلید خورد.

نگرانی‌ها در مورد طرح‌های انتقال آب

در حالی که موافقان طرح‌های انتقال آب خلیج فارس و دیگر انتقال‌های بین حوضه‌ای از چنین پروژه‌هایی دفاع می‌کنند، منتقدان و به‌ویژه کارشناسان محیط زیست نگران تاثیرات منفی این طرح‌ها هستند.

چندی پیش محمد درویش، فعال و پژوهشگر محیط زیست، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز درباره تبعات گسترش آب‌شیرین‌کن‌ها و طرح‌های انتقال آب برای اکوسیستم خلیج فارس و دریای عمان هشدار داد و گفت اجرای چنین طرح‌هایی می‌تواند فجایع محیط زیستی به بار آورد. او از جمله نتایج بی‌توجهی در این زمینه را افت کیفیت منابع آب، نابودی اکوسیستم‌ دریایی، کاهش درآمد صیادان، افت کیفیت غذاهای دریایی، افزایش مصرف انرژی و تولید گازهای گلخانه‌ای، کاهش قدرت بازدارندگی کشور و در نهایت نابودی محیط زیست و معیشت مردم به شمار آورد.

درویش تاکید کرد اجرای طرح‌های شیرین‌سازی و انتقال آب، صنایع انرژی‌بر، آب‌بر و آلاینده را در مرکز ایران گسترش می‌دهد؛ در حالی که این مناطق همین امروز نیز با بحران آلودگی هوا مواجه‌اند و باید از هر نوع بارگذاری جدید صنایع انرژی‌بر و آب‌بر در این منطقه خودداری شود. به گفته او، تصفیه فاضلات و بازچرخانی آب، راه‌حل بهتری است که می‌تواند به نیاز بخش صنعت و کشاورزی پاسخ دهد. در این صورت، مصارف آشامیدنی نیز با آب‌های زیرزمینی قابل تامین است. این در حالی است که هزینه تصفیه پساب نیز یک‌پنجم شیرین‌سازی آب است.

حسین آخانی، عضو هیات علمی دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران، نیز طرح‌های انتقال آب را وابسته به ذی‌نفعان مشترکی می‌داند که به تعدادی شرکت بزرگ با نفوذ بالا وابسته هستند و به‌راحتی می‌توانند به سرچشمه‌های پول در این مملکت دست یابند و چنین پروژه‌هایی را اجرایی ‌کنند.

همچنین شادی کابیانی، کارشناس محیط زیست، پیش از این به خبرآنلاین گفته بود، شیرین کردن آب یکی از پرهزینه‌ترین راه‌های انتقال آب است که سبب تولید آب خاکستری و برهم خوردن توان زیستی و اکولوژیکی مناطق مورد انتقال آب می‌شود.

به گزارش تجارت‌نیوز، در حالی که اشتباهات مدیریتی در شکل‌گیری تنش‌های آبی امروز در استان‌های مختلف نقش اساسی دارد، به نظر می‌رسد قرار نیست از گذشته درس گرفته شود و همچنان مدیران با استفاده از لابی‌های سیاسی و نگاه صرف فنی و مهندسی، بر اجرای طرح‌هایی چون سدسازی، شیرین‌سازی و انتقال آب تاکید دارند. این در حالی است که اجرای چنین طرح‌هایی تاکنون تبعات اجتماعی و سیاسی هم داشته است و به نظر می‌رسد تداوم آنها به دقت نظر بیشتری نیاز دارد.